Bu bir yaz aylarına hazırlık yazısı değil 🙂 Ama hepimizin geleceği için yaşamsal önem taşıyan bir minik not!. Türkiye’de önemli gıda maddelerinden biri olan ekmek ve iklim değişimi üzerine etkisi içerikli bir haber okuyunca, acaba bizde durum ne diye araştırmak gereğini duydum!!
BBC News‘da yayınlanan haber İngiltere’deki ekmek üretim ve tüketimi verilerine dayalı belki ama, konumuz genel… Sheffield Üniversitesi tarafından bir adet ekmeği üretmenin çevresel etkileri, çiftlikten mağaza rafına kadar analiz ediliyor. Tarladan rafa gelene kadar en büyük etkinin, üretim sürecindeki sera gazı emisyonlarının % 43’ünü oluşturan ve buğday yetiştirmek için kullanılan gübreden kaynaklı olduğu görülüyor. İngiltere’de her gün satılan ekmek miktarı 12 milyon adet. Bu makalede üretim – tüketim arasında israf olan ekmek adetine değinilmiyor. Ama üretimin %60’ında gübre kullanımı dikkate alındığında bu ciddi bir rakam ortaya çıkarıyor. Bunun bir anlamı da şu: Mahsullerin% 60’ının içeriğinde, metan, karbondioksit, amonyak ve azot gibi kimyasallar var!!!
Şimdi gelelim Türkiye’ye: Malum ekmek bizim için sofrada olmazsa olmaz bir gıda. Ülkemizdeki gelir dağılımı ve büyük bir kesimin kısıtlı bütçe ile geçindiği düşünülürse bazı durumlarda ekmek ana gıda maddesi oluyor.
Toprak Mahsulleri Ofisi internet sitesinden aldığım Türkiye’de 2013 yılında üretilen ekmek miktarı bilgisi de şu şekilde:
Ekmek üretimi; günde 22.719 ton, yılda 8,29 milyon ton, günde 90,9 milyon adet, yılda 33,2 milyar adettir.
Ekmek tüketimi; günde 21.496 ton, yılda 7,85 milyon ton, günde 86 milyon adet, yılda 31,4 milyar adettir.
Ekmek israfı; günde 1.223 ton, yılda 447 bin ton, günde 4,9 milyon adet, yılda 1,79 milyar adettir.
Sadece üretilen ekmek adetini temel alsak, Türkiye’de gübreleme yolu ile ürün verimini arttırma çalışmaları da olduğuna göre, korkarım iklim değişimine etkiyi azaltmak için yakında ekmek tüketimimizi azaltmamız gerekebilir! 🙂 Ciddi bir tepkiye yol açabilecek böyle bir talep tabiki gerçekçi gözükmüyor. Ama sağlığımız, ülke hane halkının gelir durumları, beslenme alışkanlıkları ve doğal yaşam üçlüsü tekrar düşünüldüğünde, belki de verimi arttırmak için daha doğal yolları (organik toprak kondisyonlayıcılar*) denemek en doğru çözüm!
Türkiye’deki ekmek üretiminin iklim değişimine etkisi anlamında gerçek rakamları bulabilmek için sabırsızlanıyorum. Sağlıkla kalın.
* Toprağın fiziksel ve kimyasal özelliklerini iyileştiren, toprakta canlı mikroorganizma popülasyonu ve faaliyet için uygun ortam hazırlayan, toprağı havadar ve nemli tutan, biyolojik aktivite ve kimyasal reaksiyon sağlayan, toprak iyileştirme amacıyla toprağa katılan maddelerin genel adıdır. Organik ve inorganik toprak kondisyonlayıcılar olarak iki gruba ayrılırlar.
Bitkilerde kök gelişimi ve gövde büyümesini hızlandırabilmek, topraktaki besinlerin bitkiler tarafından alınabilmesi için uygun olmayan fiziksel özelliklere sahip topraklarda toprak yapısı ve dokusu, nem, yığın yoğunluğu, geçirgenlik, gözeneklilik oranı, solunum kabiliyeti, organik madde içeriği, PH değeri, tuzluluk derecesini iyileştirmek, uzun yıllar kullanımdan dolayı yorgun düşmüş, organik ve inorganik besin elementlerince fakir toprakları güçlendirmek ve toprak verimliliğini artırmak için toprak kondisyonlayıcılar kullanılmaktadır.